گرایش مهندسی آب و سازه های هیدرولیکی
آشنایی با گرایش مهندسی آب و سازه های هیدرولیکی
کارشناسی ارشد آب و سازه‌های هیدرولیکی یکی از گرایش‌های کارشناسی ارشد عمران است که در زمینه تحلیل و طراحی سازه‌هایی که به نوعی با آب سروکار داشته و در ساختمان‌های هیدرولیکی به‌کار برده می‌شوند، فعالیت دارد. در واقع اين گرايش ترکیبی از گرایش‌های سازه و آب می‌باشد.این گرايش همچنین با مباحث مطرح شده در هر دو موضوع مهندسی محیط زیست وبهداشت نیز ارتباط دارد. البته همانطور که عنوان شد، تأکید بیشتر این گرایش بر روی طراحی و محاسبه‌سازه‌های مرتبط با آب می‌باشد و مطالعات هیدرولوژیکی چندان در حیطه مباحث این گرایش نیست.
اگر بخواهیم صادقانه در مورد این گرایش اظهار نظر کنیم، باید بگوییم که مهندسی آب و سازه‌های هیدرولیکی گرایشی است کاملاً ابتکاری که نظیر آن را فقط می‌توان در کشور هلند یافت؛ چرا که یکی از چالش‌های پیش رو برای دولتمردان هلندی حفظ تمامیت ارضی کشور در مقابل بالا آمدن سطح آب دریا است. اما ضرورت این گرایش در ایران با توجه به رشد جمعیت و نگرش تازه‌ای که در سالهای اخیر به استفادۀ بهینه از آبهای کشور، در جهت تأمین آب آشامیدنی صورت گرفته و نیز تمرکز توجه بر امور مربوط به سدسازی، کاملاً مشهود است و همین موضوع نیاز به وجود متخصصین در زمینه‌های مختلف و نیز در سطوح مختلف صنعتِ آب را پررنگ‌تر میسازد.
مهندسین عمران، از گرایش آب و سازه‌های هیدرولیکی به مارماهی تعبیر می‌کنند. اما چرا مارماهی؟ پاسخ این پرسش بسیار روشن است. با انتخاب این گرایش، يک مهندس عمران توانایی پیدا می‌کند که هم کارهای سازه‌ای انجام دهد و هم کارهای آبی، از جمله وارد شدن به بحث‌های منابع آب که خاص رشته‌های مدیریت منابع آب و محیط زیست است.
با اینکه نباید از نکات فوق به هنگام انتخاب این گرایش غافل شد، اما روی هم رفته کارشناسی ارشد آب و سازه‌های هیدرولیکی گرایشی است که يک مهندس عمران همانند همان مارماهی در آن آزاد است و قابلیت انعطاف دارد. این خود حسن بسیار بزرگی است در سیستم بسته آموزشی ایران! برای مثال دانشجویان این گرایش امکان انتخاب درسهای اصلی گرایش سازه، زلزله و آب یا حتی محیط زیست را جهت دروس اختیاری دارند.
دروس اصلی کارشناسی ارشد و دروس مهم مورد نیاز برای این گرایش از دورۀ کارشناسی
تعداد واحدهای مقطع کارشناسی ارشد سازه‌های هیدرولیکی مانند سایر گرایش‌های عمران در دوره پژوهش‌محور برابر 32 واحد است که شامل 24 واحد دروس تئوری و عملی، 2 واحد سمينار و 6 واحد پايان‌نامه است. در دوره آموزش‌محور به جای 6 واحد پایان‌نامه، 6 واحد درس اختیاری گذرانده خواهد شد و در درس سمینار بر روی یک موضوع خاص تحقیق می‌شود. دروس اصلی گرایش سازه های هیدرولیکی عبارتند از:
هیدرولیک پیشرفته و طراحی هیدرولیکی سازه‌ها به همراه یکی از دروس روش اجزاء محدود، هیدرودینامیک و یا هیدرولیک محاسباتی و نیز یکی از دروس سد های خاکی و یا سد های بتنی
همچنین برخی از دروس اختیاری این گرایش عبارتند از:
هیدرودینامیک، سدهای خاکی، سدهای بتنی، دینامیک سازه‌ها،اندرکنش آب و سازه، هیدرولوژی پیشرفته، ریاضیات عالی مهندسی ،مکانیک محیط‌های پیوسته، هیدرولیک محاسباتی، آبهای زیرزمینی و …
از دروس مهم مورد نیاز برای این گرایش از دوره کارشناسی می‌توان مکانیک سیالات، هیدرولیک، دینامیک، دینامیک سازه‌ها (در حد آشنایی)، آبهای زیرزمینی و ریاضیات را نام برد.
دانشگاه های مطرح در سراسر کشور
دانشگاه‌های تهران در زمینه آب و سازه‌های هیدرولیکی دانشگاه‌های مطرحی به شمار می‌آیند. به طور خاص می‌توان دانشگاه‌های تربیت مدرس، امیرکبیر ، خواجه نصیر، صنعتی شریف و تهران را نام برد که هرکدام از این دانشگاهها با توجه به توان علمی و کادر هیئت علمی خود در یکی از زمینه‌های سازه و آب مطرح بوده و عمده پژوهش‌های آنها در همین زمینه انجام می‌گیرد.
-دانشگاه تربیت مدرس (واقعاً به اصالت گرایش پایبند است، خصوصاً اگر داوطلبان بتوانند با پروفسور احمدی کار کنند.)
دانشگاه امیرکبیر (در زمینه سازه‌ای فعالیت دارد و بیشتر مناسب کسانی است که به کارهای سازه‌ای علاقه‌مند بوده و در آینده قصد دارند در گرایش سازه ادامه تحصیل دهند.)
– دانشگاه صنعتی شریف ( دانشجو کاملاً آزاد خواهد بود که به علاقه خود بپردازد اما عملاً در انتها باید برای ادامه تحصیل فقط دکتری آب را انتخاب کند.)
– دانشگاه تهران (باتوجه به کارهای پژوهشی که تاکنون صورت گرفته، بیشتر در زمینه آب فعال می‌باشد.)
– دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی (با وجود اساتیدی همچون دکتر صباغ یزدی و دکتر کاویانپور دانشجویان آزادند تا در تمامی زمینه ها به پژوهش بپردازند)
زمینۀ فعالیت، آیندۀ شغلی و شرکت های عمرانی مرتبط با این گرایش
امکان ادامه تحصيل در گرايش سازه‌های هیدرولیکی در مقطع دکترا در داخل کشور وجود دارد. دانشگاه هایی مانند تهران، تربیت مدرس، علم و صنعت، خواجه نصیر و تبریز دارای مقطع دکترای آب و سازه هیدرولیکی هستند ولی بطور کلی انتخاب‌ها در ایران بسیار کم است. اما شرایط برای ادامه تحصیل در خارج از کشور بسیار بیشتر فراهم می‌باشد، تا این حد که می‌توان حتی در رشته مکانیک، در برخی موضوعات مانند مدل‌سازی جریان‌های زیستی در بدن به پژوهش پرداخته و حرفی هم برای گفتن داشت.
فارغ التحصیلان این دوره می‌توانند با وزارتخانه‌ها و سازمانهای مسئول اجرای طرحهای عمرانی در زمینه آبرسانی مانند وزارت نیرو، وزارت کشاورزی، وزارت راه و شهرسازی و شهرداری‌ها همکاری داشته باشند. همچنین همکاری با مهندسین مشاور سدسازی و منابع آب، نظارت بر اجرای پروژه‌های موضوع فعالیت این شرکت‌ها و مشارکت در طراحی سازه‌های هیدرولیکی نظیر سدها، اسکله‌ها، کانال‌های آبرسانی و … از دیگر زمینه‌های کاری فارغ‌التحصیلان این گرایش است.
در هر یک از موارد فوق فازهای طراحی سازه‌های هیدرولیکی، اجرا و نظارت بر آنها بطور مستقیم زیر نظرمهندسان سازه‌های هیدرولیکی انجام می‌شود که این خودبازار کار مناسبی را برای مهندسان سازه‌های هیدرولیکی فراهم می‌کند. البته فارغ التحصیلان سازه‌های هیدرولیکی می‌توانند در شاخه‌های دیگر مانند سازه، آب و سازه‌های دریایی نیز مشغول بکارشوند.
از معروفترين مراکز و شرکتهای مرتبط با اين رشته می‌توان به آب نیرو، مپنا، مهاب قدس، مشانیر،یکم و … اشاره کرد.
کمی توضیح بیشتر در مورد دوره های مجازی و پردیس خودگردان
الف) دورۀ مجازی (الکترونیکی): این دوره‌ها برای افرادی که امکان شرکت در کلاسهای حضوری را ندارند مثلا کارشناسان و مهندسین مشغول خدمت در مناطق نفت خیز کشور، این امکان را فراهم میسازد که از طریق اینترنت و بصورت آنلاین کلاس درس مخصوص دورۀ مجازی را با اساتید داشته باشند. معمولا اساتید دوره های مجازی، همان اساتید هیئت علمی دانشکده ها هستند. این دوره‌ها، دوره رسمی کارشناسی ارشد بوده و به اعطای مدرک کارشناسی ارشد مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری منتهی میگردد.
برای پذیرش در این دوره ها، دانشجویان می توانند از طریق آزمون کارشناسی ارشد و همچنین آزمون دوره های مجازی ویژۀ شاغلین که توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار می شود، شرکت کنند.
هزینۀ تحصیل در این دوره ها شامل: 1- شهریۀ ثابت هر ترم. 2- هزینۀ اخذ هر واحد درسی. 3- هزینۀ پایان نامه. 4- هزینۀ اخذ واحد های مردودی می باشد. این هزینه ها هر سال تغییر کرده و از دانشگاهی به دانشگاه دیگر و همچنین برای رشته های مختلف، متفاوت است. شما می توانید با مراجعه به سایت دانشگاه مورد نظر خود، به قسمت مرکز آموزش الکترونیکی رفته و از شهریۀ دورۀ مجازی مطلع شوید.
ب) پردیس خودگردان: این دوره ها در جایی (شهری) غیر از محل اصلی دانشگاه ها برگزار می شود. ( البته در برخی از دانشگاه ها مانند امیرکبیر و علم و صنعت محل تشکیل کلاس ها در خود دانشگاه می باشد) دوره های پردیس صرفا برای دانشجویان ایرانی هست. لازم بذکر است در مدرک فارغ التحصیلان این دوره نیز، عنوان پردیس دانشگاهی قید خواهد شد.