گرایش مهندسی و مدیریت ساخت
آشنایی با گرایش مهندسی و مدیریت ساخت
مهندسی و مدیریت ساخت يکی از گرایشهای دوره کارشناسی ارشد عمران است که از ترکیب دو زمینۀ مهندسی ساخت و مدیریت ساخت (که به مدیریت پروژه های عمرانی مرتبط می شود) ایجاد گردیده است.
در تمام جوامع پیشرفته امروزی، مدیریت اجرایی پروژه های بزرگ، نقش عمده ای در پیشرفت‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی دارد. انجام مناسب و بهینه هر پروژه در گرو مدیریت صحیح و اصولی آن می‌باشد، به ویژه در پروژه‌های عمرانی که با بخش‌های مختلفی مرتبط بوده و معمولاً افراد زیادی در آن فعالیت دارند. علاوه بر این، سرمایه گذاری هایی که در زمینه های ساخت پروژه های عمرانی انجام می گیرند ارقام بسیار بزرگی را شامل می‌شوند که بدون درنظر گرفتن مسائل علمی و برنامه ریزی های اصولی، بازده این سرمایه ها (با توجه به نقایص حاصل، اتلاف وقت و از دست رفتن کارایی پروژه در مدتی کمتر از عمر مفید آن) عملاً ناچیز خواهد بود. به عنوان مثال سازه های موجود در کشور علیرغم طراحی خوب و پیشرفته، درزمینه ساخت و اجرا دارای عیوب و نقص های زیادی هستند. همچنین در اجرای پروژه های عمرانی در اکثر موارد شاهد تأخیر در روند کار می باشیم. عدم شناخت این رشته توسط پیمانکاران محترم در ایران و عدم پذیرش فارغ التحصیلان این رشته در موقعیت های شغلی، خود دلیلی آشکار بر گمنام بودن این رشته در بازار کار و مبین قصور در امر اجرا و ساخت و سازه هاست. این در حالی است که یک مهندس و مدیر ساخت میتواند با استفاده از نرم افزارها و تخصص خود، پروژه را با هزینه کمتر، کیفیت بهتر و در زمان کمتر به انجام برساند.
با توجه به مطالب فوق می‌توان نتیجه گرفت که هدف دوره کارشناسی ارشد مهندسی و مدیریت ساخت، تربیت افرادی است که دارای توانایی های لازم جهت برنامه‌ریزی، هدایت و مدیریتِ اجرا و ساخت پروژه های بزرگ عمرانی در سطح ملی، منطقه ای و شهری باشند. همچنین فارغ التحصیلان این رشته باید توانایی تحقیقاتی مناسب جهت حل مسائلی که در زمینه ساخت و اجرا با آن روبرو می شوند، داشته باشند. این تحقیقات و پروژه های تخصصی می تواند در مورد ارزیابی و کنترل پروژه های عمرانی، مدیریت پروژه و امور پیمان در ابعاد حقوقی، اقتصادی و اجرایی، شناخت انواع مصالح ساخت و روشهای ساخت، تجزیه و تحلیل عملیات ساخت و نگهداری پروژه های بزرگ، استفاده بهینه از ماشین آلات و روشهای ترمیم سازه ها باشد.
لازم به ذکر است، اولین دانشگاهی که این گرایش در مقطع کارشناسی ارشد در آن ارائه گردید، دانشگاه علم و صنعت ایران می‌باشد. پس از این دانشگاه، دو دانشگاه امیرکبیر و تهران نیز اقدام به پذیرش دانشجو در این رشته نمودند. در نهایت در سالهای اخیر دانشگاه صنعتی شریف نیز به جرگه پذیرش‌کنندگان دانشجو در این گرایش اضافه شده است.
دروس اصلی کارشناسی ارشد و دروس مهم مورد نیاز برای این گرایش از دورۀ کارشناسی
تعداد واحدهای مقطع کارشناسی ارشد مهندسی و مدیریت ساخت مانند سایر گرایشهای عمران در دوره پژوهش محور برابر 32 واحد است که شامل 24 واحد دروس تئوری و عملی، 2 واحد سمينار و 6 واحد پايان نامه است. در دوره آموزش محور نیز به جای 6 واحد پایان‌نامه، 6 واحد درس اختیاری گذرانده خواهد شد و در درس سمینار بر روی یک موضوع خاص تحقیق می‌شود. دروس اصلی گرایش مهندسی و مدیریت ساخت عبارتند از:
روشهای ساخت(1)، مدیریت و مقررات پیمان، برنامه ریزی و کنترل پروژه به همراه یکی از دروس مدیریت پروژه، تکنولوژی عالی بتن، مدیریت مالی و حسابداری پروژه، مدیریت ایمنی و بهداشت و محیط زیست و یا تحلیل و طراحی سیستم ها
همچنین برخی از دروس اختیاری این گرایش عبارتند از:
مدیریت مالی و حسابداری پیشرفته، مدیریت ریسک، مدیریت ماشین آلات، ترمیم و تقویت سازه ها، تکنولوژی عالی بتن، روشهای ساخت(2)، اقتصاد مهندسی پیشرفته، تحقیق در عملیات، روش تحقیق و …..
از دروس مهم مورد نیاز برای این گرایش از دوره کارشناسی نیز می‌توان دروس اصول و مدیریت ساخت، طراحی سازه های بتنی و فولادی را نام برد.
دانشگاه های مطرح در سراسر کشور
دانشگاه های صنعتی شریف و تهران به دلیل اسم و رسم ممتازی که دارند، برترین رتبه های کنکور را در این گرایش جذب می‌کنند، در حالیکه اساتید مطرح این گرایش در دو دانشگاه امیر کبیر و علم و صنعت ایران متمرکز هستند. در سالهای اخیر دانشگاه خواجه نصیر نیز اقدام به پذیرش دانشجو در این گرایش کرده است. از میان دانشگاه های آزاد نیز می توان به دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران اشاره کرد.
زمینۀ فعالیت، آیندۀ شغلی و شرکت های عمرانی مرتبط با این گرایش
در این گرایش انواع روشهای مدیریتی، پیمان‌ها و قراردادها، برآورد هزینه‌ها و انواع روشهای اجرایی مطرح می‌شود، بنابراین فارغ التحصیلان این دوره زمینه فنی و علمی کافی برای احراز مشاغل زیر را دارند:
– همکاری با وزارتخانه ها و سازمان های مسئولِ اجرا و ساخت پروژه های عمرانی بزرگ نظیر وزارت نیرو، وزارت راه و شهرسازی، وزارت نفت، وزارت صنایع، سازمان برنامه و بودجه، شهرداری ها و سازمان نظام مهندسی.
– همکاری با مشاوران و سازندگان جهت مشارکت در برنامه ریزی و مدیریت ساخت طرح های عمرانی.
– همکاری با مؤسسات آموزشی جهت ارائه دروس مهندسی ساخت و انتقال تجارب.
بنابر موارد گفته شده فارغ التحصیلان این رشته می توانند به عنوان مهندس ناظر و مجری در پروژه های عمرانی، دفاتر فنی شرکت های مشاور (در زمینه برنامه ریزی پروژه) و علی الخصوص شرکتهای پیمانکاری مشغول به کار شوند. لازم به توضیح است برای موفقیت در مشاغل مربوط به این رشته، علاوه بر توانایی‌های علمی، تجربه نیز عامل بسیار مهمی است.
کمی توضیح بیشتر در مورد دوره های مجازی و پردیس خودگردان
الف) دورۀ مجازی (الکترونیکی):این دوره‌ها برای افرادی که امکان شرکت در کلاسهای حضوری را ندارند مثلا کارشناسان و مهندسین مشغول خدمت در مناطق نفت خیز کشور، این امکان را فراهم میسازد که از طریق اینترنت و بصورت آنلاین کلاس درس مخصوص دورۀ مجازی را با اساتید داشته باشند. معمولا اساتید دوره های مجازی، همان اساتید هیئت علمی دانشکده ها هستند. این دوره‌ها، دوره رسمی کارشناسی ارشد بوده و به اعطای مدرک کارشناسی ارشد مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری منتهی میگردد.
برای پذیرش در این دوره ها، دانشجویان می توانند از طریق آزمون کارشناسی ارشد و همچنین آزمون دوره های مجازی ویژۀ شاغلین که توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار می شود، شرکت کنند.
هزینۀ تحصیل در این دوره ها شامل: 1- شهریۀ ثابت هر ترم. 2- هزینۀ اخذ هر واحد درسی. 3- هزینۀ پایان نامه. 4- هزینۀ اخذ واحد های مردودی می باشد. این هزینه ها هر سال تغییر کرده و از دانشگاهی به دانشگاه دیگر و همچنین برای رشته های مختلف، متفاوت است. شما می توانید با مراجعه به سایت دانشگاه مورد نظر خود، به قسمت مرکز آموزش الکترونیکی رفته و از شهریۀ دورۀ مجازی مطلع شوید.
ب) پردیس خودگردان: این دوره ها در جایی (شهری) غیر از محل اصلی دانشگاه ها برگزار می شود. ( البته در برخی از دانشگاه ها مانند امیرکبیر و علم و صنعت محل تشکیل کلاس ها در خود دانشگاه می باشد) دوره های پردیس صرفا برای دانشجویان ایرانی هست. لازم بذکر است در مدرک فارغ التحصیلان این دوره نیز، عنوان پردیس دانشگاهی قید خواهد شد.